بررسی ویژگی‌های ساختاری و عملکردی لکه‌های اکولوژیک مراتع در سطوح مختلف مدیریتی در پارک ملی گلستان

جهت اعمال مدیریت علمی و صحیح بر اکوسیستم­های مرتعی، داشتن اطلاعاتی از آن به عنوان شاخص­های سلامت و کارکرد مورد نیاز است. ارزیابی اکوسیستم­های مرتعی در برابر عکس­العمل­های محیطی و مدیریتی برای بهره­برداران این نوع اکوسیستم­ها­ از اهمیت بالایی برخوردار است. پارک ملی گلستان و مراتع اطراف آن با توجه به نوع مدیریتی (حفاظت) که بر آن­ها اعمال می­شود می­تواند به لحاظ ساختاری و عملکردی کارکردهای متفاوتی داشته باشد. ازاین­رو هدف از مطالعه حاضر بررسی خصوصیات ساختاری و عملکردی لکه­های اکولوژیک مراتع در سه منطقه پارک ملی گلستان، منطقه حفاظت شده قرخود و منطقه ییلاقی اسپاخو است. بدین منظور در هر یک از مناطق مورد مطالعه در دامنه شرقی با استفاده از 3 ترانسکت 50 متری در جهت شیب غالب دامنه، لکه­ها و مناطق بین لکه­ای در 5 تکرار بررسی شد. با استفاده از مدل تحلیل عملکرد چشم­انداز(LFA)، سه ویژگی عملکردی (پایداری خاک ، نفوذپذیری خاک و چرخه مواد غذایی) و خصوصیات ساختاری شامل (تعداد لکه­ها، سطح کل­ لکه­ها، شاخص سطح لکه­ها، شاخص سازمان یافتگی چشم­انداز) بررسی شد. نتایج نشان داد اکثر خصوصیات ساختاری (میانگین طول لکه، تعداد لکه، میانگین عرض لکه، سطح کل، شاخص سطح لکه و شاخص سازمان) در منطقه پارک ملی بیشتر از منطقه قرخود و اسپاخو است. از نظر شاخص پایداری بین مناطق پارک ملی با قرخود در سطح 5 درصد اختلاف معنی­داری وجود ندارد. بین شاخص­های نفوذپذیری و چرخه مواد غذایی در سطح 5 درصد اختلاف معنی­داری باهم نشان داد. در منطقه پارک ملی و قرخود بالاترین شاخص عملکردی مربوط به قطعه اکولوژیک گندمی+پهن برگ علفی و در منطقه اسپاخو بالاترین شاخص عملکردی مربوط به قطعه اکولوژیک بوته+پهن برگ علفی بود. از خصوصیات عملکردی و ساختاری می توان به عنوان هشدارهای اولیه برای تعیین تخریب مرتع و از این طریق اقدامات لازم جهت جلوگیری از شدت تخریب یا بهبود شرایط فراهم آورد.